Najlepszym sposobem na odstraszenie krwiopijców i mikrobów jest srebro. Ten srebrzystobiały metal ma właściwości bakteriobójcze, ale nie uczula. Silnie alergizujące mogą być jedynie domieszki innych metali – miedzi lub niklu, które dodaje się do stopów srebra.
Być może stąd właśnie wzięło się przekonanie o alergii na srebro u różnych mało sympatycznych stworzeń.
Srebro było jednym z pierwszych metali znanych człowiekowi, odkrytym ponad 5000 lat temu. Długo było przedmiotem pożądania, niemal dorównując złotu.
Widać to nawet w nazwach geograficznych – na przykład Argentyna, nazwana tak z powodu legendy konkwistadorów o Srebrnej Górze (srebro to po łacinie „argentum”), gdzie miały leżeć ogromne złoża tego kruszcu.
Metal ten rzadko występuje w przyrodzie w postaci rodzimej, tworząc częściej minerały pospołu z innymi pierwiastkami lub towarzysząc rudom miedzi i ołowiu. Niekiedy jednak znajdowano wielkie bryły srebra rodzimego, o wadze dochodzącej do 400 kg (np. w kopalni Konsberg w Norwegii).
Srebro w Polsce znajduje się w niewielkich ilościach w okolicy Olkusza, gdzie wydobywano je w dawnych wiekach. Poza tym występuje ono w Miedziance koło Kielc oraz na Górnym śląsku, jako domieszka w rudach cynku i ołowiu. Na niewielkie ilości srebra napotykano także w Tatrach.
Jednak największe złoża tego metalu występują na Dolnym Śląsku, na monoklinie przedsudeckiej oraz w niecce północnosudeckiej i związane są z cechsztyńską formacją łupków miedzionośnych. Złoża miedzi i srebra o dużym znaczeniu gospodarczym występują w okolicach Lubina, Polkowic i Głogowa. Według stanu na 31 grudnia 2022 r. zasoby bilansowe złóż miedzi i srebra w obu jednostkach wyniosły łącznie 3 562,23 mln ton rudy o zawartości 166,29 tys. ton srebra. W 2022 r. zatwierdzono dokumentację jednego nowego złoża – Retków-Grodziszcze.
W naszych złożach srebro nie występuje samodzielnie, tylko w rudzie razem z miedzią i innymi cennymi pierwiastkami (m.in. złotem, platyną, ołowiem, niklem, renem i selenem). Wydobycie rud miedzi i srebra w 2022 r. wyniosło 30 452 tys. ton rudy zawierającej 1 533 t srebra.
KGHM Polska Miedź ma największą kopalnię srebra na świecie i jest drugim światowym producentem tego metalu. Największym producentem srebra jest meksykańska firma Fresnillo.
W trakcie przerobu rudy powstaje produkt uboczny – tzw. czarne błoto, czyli szlam anodowy, w którym koncentrują się metale szlachetne. W procesach przetopu i rafinacji odzyskuje się z niego m.in. srebro, które następnie sprzedaje się w postaci tzw. gąsek (sztabek) oraz granulatu. Gąski produkowane przez KGHM ważą około 1000 uncji jubilerskich (29,5÷32,6 kg). W 2002 r. KGHM Polska Miedź odzyskano 1 298 ton srebra.
Autor: Anita Starzycka
Zdjęcie w zajawce: Srebro rodzime z kopalni El Tire Sondra w Meksyku. Okaz pochodzi z Muzeum Geologicznego. Fot. Dariusz Iwański
