Każdy na pewno widział na niebie „spadającą gwiazdę”. No tak, ale przecież gwiazdy nie spadają! Co to zatem było? A jeśli spadło na Ziemię, to gdzie?
Błyski widziane na niebie w bezchmurną noc to meteory – spalająca się w atmosferze naszej planety materia kosmiczna.
Materia ta krąży w kosmosie w postaci niewielkich brył skalnych, metalicznych lub lodowych – są to meteoroidy. Gdy meteoroid jest dostatecznie duży, wpadając w ziemską atmosferę może wybuchnąć. Wybuch jest bardzo spektakularny, na niebie widać jasny błysk lub ciągnącą się świetlną smugę, a czasem słychać i eksplozję. Taki wybuchający meteor nazywany jest bolidem.
Gdy odłamki materii pozaziemskiej przedrą się przez naszą atmosferę i spadną na powierzchnię Ziemi, nazywamy je meteorytami.
Meteoryty to nie lada gratka dla każdego poszukiwacza skał i minerałów. Stanowią one również ciekawy materiał do badań naukowców, w tym geologów. Dzięki nim możemy uzyskać informacje o Układzie Słonecznym, jego wieku oraz sąsiadach naszej planety.
Goście z kosmosu, czyli skąd?
Meteoryty spadające na ziemię są najczęściej odłamkami większych brył skalnych zwanych planetoidami oraz komet z pasa planetoid, który rozciąga się pomiędzy Marsem a Jowiszem.
Czasem przyciąganie jednej z planet zaburzy orbitę takiej planetoidy i zaczyna ona swoją podróż po naszym Układzie Słonecznym. Jej fragmenty mogą dotrzeć do Ziemi. Zdarza się, że spotykane są meteoryty z bliższego sąsiedztwa: na przykład z Księżyca. Są one w większości fragmentami skał bazaltowych (bardzo podobnych do tych występujących na Ziemi).
Wyjątkowo rzadko, ale czasem udaje się znaleźć meteoryty pochodzące z Marsa. Zakłada się, że mniej więcej 180 milionów lat temu potężny meteoryt uderzył w powierzchnię czerwonej planety i wybił z niej materię w przestrzeń kosmiczną. Materia ta w wyniku zderzeń porozbijała się na mniejsze kawałki. Niektóre z nich wpadły na orbitę ziemską, by później spaść w postaci meteorytów na powierzchnię ziemi.
Do czasu lądowania ludzi na Księżycu meteoryty były jedynymi ciałami pochodzenia kosmicznego, które można było wziąć do ręki i zbadać. Dzięki nim człowiek dowiedział się wiele o składzie materii skalnej z Księżyca oraz Marsa. Na podstawie datowania wieku meteorytów ustalono wiek powstania Układu Słonecznego na 4,5 miliarda lat. To również data narodzin naszej planety.
Fragmenty meteorytów znajdowanych na Ziemi mogą pochodzić z planetoid, Marsa czy najbliższego sąsiada naszej planety – Księżyca.
Czy wiesz że…
Ocenia się, że w ciągu doby do atmosfery ziemskiej wpada kilkaset milionów meteoroidów lecących z prędkością od 12 do 72 km/s (w zależności od tego, czy doganiają Ziemię, czy też lecą z przeciwnego kierunku).
Autor: Joanna Roszkowska-Remin
