Tajemniczy i zagadkowy – takie skojarzenia budzi Sfinks. Dotyczy to także tatrzańskiego Sfinksa, strzegącego krańca Polany Strążyskiej. To tak zwana wanta, potężny blok skalny, oderwany od górującej, północnej ściany Giewontu.
Geneza takich bloków jest prosta.
W wyniku działania czynników zewnętrznych skały ulegają wietrzeniu i erozji.
Naprzemiennie dodatnie i ujemne temperatury umożliwiają zamarzanie i topnienie wody. Woda wnika w szczeliny skalne, zamarza i zwiększa swoją objętość, doprowadzając do rozsadzenia skały. Jej bloki odrywają się od ścian i z czasem ulegają rozkruszeniu. Poszczególne fragmenty rozpoczynają pełną przygód wędrówkę.
Na górskich szlakach spotykamy skały na różnych etapach historii: potężne turnie, oderwane od nich bloki skalne, różnej wielkości głazy w potokach, drobniejsze otoczaki i piaski łatwo przenoszone przez wartki nurt górskich strumieni.
Dalszy ich byt zależy od rodzaju skały, z jakiej są zbudowane. Te, w których składzie są głównie minerały nierozpuszczalne w wodach atmosferycznych, np. kwarc, skalenie czy łyszczyki w trakcie wędrówki są coraz bardziej rozdrabniane mechanicznie. W końcu, jako ziarna piasku gromadzą się wzdłuż koryta w dolnym biegu rzeki i na morskich plażach.
A jaka jest zagadka tatrzańskiego Sfinksa? Jak trafił w to miejsce? Zwykłe stoczenie lub ześlizgnięcie wielkiego bloku na taką odległość od ściany Giewontu po powierzchni gruntu o niewielkim nachyleniu raczej nie było możliwe. Nawet współdziałanie płynących wód niewiele by tu pomogło. Jedna z teorii stwierdza, że oberwany blok skalny mógł ześlizgnąć się po pochyłej powierzchni niewielkiego lodowca istniejącego tu prawdopodobnie podczas jednego ze zlodowaceń i tak się ostał.
Choć Sfinks od Giewontu przebył już niemały odcinek, znajduje się jednak na początkowym etapie długiej drogi do morza…
Kto szuka więcej geologicznych zagadek, niech zajrzy na nasz profil w serwisie geocaching .com: https://bit.ly/skrytki_earthcache
Autor: Anita Starzycka
Zdjęcie w zajawce: Jerzy Opioła, CC BY-SA 4.0, via Wikimedia Commons
