Najwyższą hałdą stożkową w Europie jest „Szarlota” w Rydułtowach w powiecie wodzisławskim. Zwałowisko odpadów górniczych i z zakładu przeróbczego kopalni węgla kamiennego Rydułtowy stało się symbolem miasta i jednym z najbardziej znanych obiektów antropogenicznych na Górnym Śląsku.
O jej sławie świadczy choćby wielki napis w iście holywoodzkim stylu (każda z liter ma 2,5 metra!), umieszczony na szczycie wzniesienia. Hałda trafiła też do loga miasta, filmu dokumentalnego („Rydwany węgla”) i dwóch książek („Urok Szarloty” i „Kajś.
Opowieść o Górnym Śląsku”). Hałda została już wpisana do Gminnego Rejestru Zabytków.
Nazwę nadali hałdzie sami mieszkańcy Rydułtów, wybierając ją w 2007 roku spośród kilkunastu innych propozycji w powszechnym plebiscycie. Nawiązuje do pierwszej nazwy kopalni, czyli „Charlotte”. Inną, dość szumną nazwą jest „Śląski wulkan”, ze względu na dość regularny kształt obiektu lub „Królowa śląskich hałd”.
Hałda od podstawy do czubka ma około 134 metrów wysokości – to tylko 5 metrów mniej od piramidy Cheopsa (139 m). Jej szczyt znajduje się na 406,4 m. n.p.m.
„Szarlota” urosła podczas ponad 200-letniej działalności kopalni, gromadząc głównie skały płonne (piaskowce, mułowce, iłowce) i drobne frakcje węgla kamiennego. Odpady wwoziła na szczyt hałdy specjalnie zbudowana, wąskotorowa kolejka.
„Szarlota” zajmowała 37 ha powierzchni i miała objętość około 13,3 mln metrów sześciennych. Od kilku lat prowadzony jest odzysk odpadów i częściowa rekultywacja obiektu, ale dotyczy to tylko zwałowisk pobocznych, bez zmiany kształtu i objętości głównego stożka. Tam materiał jest już przepalony i nie powinien stwarzać większych zagrożeń.
Z czubka zapewne można by podziwiać piękną panoramę okolicy, a w pogodne dni nawet Tatry. Wstęp i spacery są jednak zakazane, bo wnętrze „Szarloty” miejscami płonie, osiągając temperaturę dochodzącą do 800 stopni Celsjusza. Takie samozapłony silnie rozgrzewają powierzchnię, powodując wydzielanie szkodliwych gazów i stwarzając ryzyko zapadania się. Plusem tych zjawisk są występujące tu ciekawe okazy mineralizacji wtórnej, a także piryt i skamieniałości, znajdowane u podnóża zwałowiska. Teren należy do Polskiej Grupy Górniczej, która wydaje zezwolenia na wstęp.
Sporo informacji o hałdach znajdziecie w naszej bazie danych: https://cbdgportal.pgi.gov.pl/haldy/
Autorzy: Paweł Woźniak, Anita Starzycka
Zdjęcie w zajawce: MOs810 – Praca własna, CC BY-SA 4.0, cia commons wikimedia
