Około 5% ogółu tsunami jest wywołanych działalnością wulkaniczną lub jej bezpośrednimi skutkami, a ofiary wulkanicznych tsunami stanowią 16,9% ofiar tej działalności.

Fale tsunami powstają podczas gwałtownych erupcji eksplozywnych wulkanów podmorskich, podmorskich osuwisk, wskutek wstrząsów wywołanych aktywnością wulkaniczną oraz wskutek gwałtownego wtargnięcia do wody dużej masy produktów erupcji w różnych formach.

Wzbudzenie tsunami przez erupcję podmorską, połączoną z kolapsem kaldery.
Źródło: http://board.palungjit.com

W głębokiej wodzie fala tsunami osiąga prędkość ponad 1000 km/h, a w płytkiej 320 km/h i przemieszczając nad szelfem kontynentalnym napływa z olbrzymią siłą na ląd, po czym z jeszcze większą energią cofa się w kierunku źródła.

Wzbudzenie tsunami przez spływ podmorski wywołany kolapsem zbocza wulkanu, połączonym z lekkim trzęsieniem ziemi.
Źródło: http://super-sandrac.blogspot.com

Udział różnych czynników w wywoływaniu tsunami (źródło: http://rickrideshorses.hubpages.com):

  • Trzęsienia ziemi towarzyszące erupcjom – 22%,
  • Wtargnięcie spływu piroklastycznego do morza – 20%,
  • Erupcje podmorskie – 19%,
  • Kolaps lub subsydencja kaldery – 9%,
  • Lawina gruzowa, osuwisko – 7%,
  • Fala podstawowa stowarzyszona z falą szokową – 7%,
  • Lawina gorących produktów erupcji – 6%,
  • Fale powietrzne wywołane erupcją eksplozywną – 4,5%,
  • Wtargnięcie laharu do morza – 4,5%,
  • Wtargnięcie lawy do morza – 1%.
Wzbudzenie tsunami przez wpadające do morza fragmenty budowli wulkanicznej, rozsadzonej podczas erupcji.
Źródło: http://rickrideshorses.hubpages.com

Tsunami powoduje całkowitą dewastację wybrzeży, powalając i przemieszczając budowle i inne obiekty oraz zabijając ludzi. Największe, ponad 30-metrowej wysokości tsunami wytworzyła erupcja wulkanu Krakatau (Indonezja, 1883 r.). Trzy fale zniszczyły wiele osiedli na sąsiednich wyspach, pochłaniając 32 tys. ofiar. Tsunami wywołane erupcją wulkanu Unzen (1792 r.) było przyczyną śmierci ponad 5 tys. osób.

Autor: dr Elżbieta Jackowicz